Türkiye ve Osmanlı tarihinin en önemli mesleklerinden biri olarak görülen askerlik, günümüzde de önemini ve gerekliliğini sürdürüyor. Milli güvenliğin sağlanabilmesi hem dış hem de iç tehditlerin ortadan kaldırılabilmesi için icra edilmesi gereken en kritik mesleklerden olan askerliğin toplum nezdindeki değeri günden güne artmaktadır.
Askerliğe verilen değer, halkın huzur içinde yaşayabilmesi ve vatandaşların bu mesleğe adım atabilmesi için büyük önem taşımaktadır. Askerliğe yeni adım atacak kişilerin belirli standartlar ve testler dahilinde elenmesi, ordunun mümkün olduğunca güçlü bir hal almasına olanak vermekte. Ordunun güçlü olmasına ve düşmanlarla başa çıkabilmesine olanak sağlayan bir diğer etken hiyerarşik yapıdır. Ordunun hiyerarşik yapısında herhangi bir rütbeye sahip olan askerlere subay denmektedir. Subay olabilmek için karşılanması gereken şartlar bulunmaktadır. Şartlar karşılandığı ve belirli sürelerde çalışıldığında subay rütbeleri artmakta ve sahip olunan yetki alanı genişlemektedir.
Subay olarak orduya katılmak isteyen vatandaşların belirli konulardaki şartları karşılaması ve subay olmanın gerektirdiği yeterlilikleri barındırdığını kanıtlaması gerekmektedir. Bunun için çeşitli raporlar alınmalı, talep edilen alanlardaki belgelendirmeler yapılmalı ve testler için belirlenmiş taban puanın üzerine çıkılmalıdır. Milli güvenliği riske atmamak ve ordu içerisindeki bütünlüğü korumak amacıyla tüm subay adaylarının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması gerekmektedir. Çifte vatandaşlığı olan subay adaylarının askerlik mesleğini icra edebilmesi için ikinci vatandaşlığını iptal ettirmesi gerekmektedir.
Vatandaşlık kriterlerini sağlayan adayların belirlenen yaş ve eğitim şartlarına uyması beklenmektedir. Harp okuluna yeni başlayacak kişilerin en fazla 21 yaşında olması gerekmektedir. 21 yaşını geçen adaylar lisans mezunu oldukları taktirde 27 yaşına kadar, yüksek lisans mezunu oldukları taktirde ise 32 yaşına kadar subaylık için başvurularını yapabilmektedir. Harp okuluna girmek isteyen adaylar, YKS ve TYT sınav sonuçlarından gerekli puanları aldıkları taktirde başvurularını gerçekleştirebilmektedir. Harp okuluna girmeye hak kazanamayan adayların orduya karılabilmesi için en az lisans düzeyinde eğitim seviyesine sahip olması gerekmektedir. Lisans ve üzeri eğitim seviyesine sahip olan adayların subaylık sınavlarına girebilmeleri için KPSS Lisans puanlarının 60’ın üzerinde olması beklenmektedir.
Eğitim, yaş ve sınav şartlarının her birini eksiksiz olarak karşılayan adayların, askerlik mesleğini icra edebilmek için fiziksel ve zihinsel olarak herhangi bir engel taşımadığını kanıtlaması gerekmektedir. Bunun için TSK Sağlık Yönetmeliği içeriğinde yer alan tüm sağlık kriterleri karşılanmalıdır. Adayların, yine aynı yönetmelikte yer alan boy ve kilo standartları dahilinde olması beklenmektedir. İşe başlamaları durumunda adayların sivil hayatta deşifre olmalarına sebep olacak rahatsızlıklara sahip olması büyük engel teşkil etmektedir. Bu engeller arasında gözde şaşılık, pelteklik, dövmeler, yüzde çiçek hastalığı, yanık ve yara izleri bulunmaktadır. Bunların yanında mesleğin icra edilmesi sırasında engellere ve hatalara sebep olabilecek frengi, sara, düztabanlık, uyurgezerlik, renk körlüğü, tutukluk ve kekemelik de adaylarda bulunmaması gereken rahatsızlıklar arasındadır.
Orduya katılmak isteyen kişilerin kayıtlara geçen geçmiş etkinlikleri ve davranışları araştırılmaktadır. Araştırmalar ve incelemeler sonucunda, yetkililer tarafından güvenlik ya da disiplin konusunda tehlike arz etmeyeceğine kanaat getirilen adaylar, sınavlara girmeye hak kazanmaktadır. Üniversite mezunlarına özel olarak yapılan incelemelerde, yoklama kaçağı olduğu için soruşturma altında bulunan ya da para cezası almış kişiler değerlendirmeye alınmadan elenmektedir. Bunun yanında, eğitim seviyesi ne olursa olsun tüm adayların askeri ve sivil okul geçmişleri de araştırılmaktadır. Daha öncesinde askeri okullardan çıkan ya da çıkarılan adaylarla, sivil okullardan çıkarılan adaylar değerlendirmeye tabi tutulmadan elenmektedir. Okul haricinde de herhangi bir suçtan hükümlü bulunmuş, ceza evine girip affa uğramış, cezası paraya çevrilmiş ya da ertelenmiş adayların başvuruları olumsuz sonuçlanmaktadır. Ek olarak, adayların taksirli suçlar hariç herhangi bir suçtan kaynaklı devam eden soruşturması bulunmamalıdır.
Subay adaylarının geçmişindeki ve mevcut çevresinden etkilenerek halk ve silah arkadaşları için tehdit oluşturmaması için de çeşitli araştırmalar yapılmakta. Yapılan araştırmalar neticesinde, adayların ebeveyn, kardeş ya da eşlerinin terör örgütleriyle herhangi bir bağının bulunmaması, yasa dışı ve bölücü görüşleri benimseyerek faaliyette bulunmuş olmaması ve Türk Silahlı Kuvvetleri’ni küçük düşürecek herhangi bir eylemde rol oynamamış olmaması gerekmektedir. Bunun yanında güvenlik soruşturması yapılan yakınların irtikap, dolandırıcılık, zimmet, ırza geçme ve rüşvet gibi suçlara bağlı mahkumiyeti bulunması adayların değerlendirmesinde olumsuz etkide bulunmaktadır.
Gerekli şartları sağlayan adaylar, belirlenen tarihlerde, talep edilen belgelerle birlikte subaylık sınavına başvuru yapmalıdır. Başvurusu kabul edilen adaylar ilk olarak ön fiziki kontrole girmektedir. Bu adımda adayların kilo ve boyları ölçülmektedir. 19 yaşından küçük erkek adayların ön fiziki kontrolden başarılı bir şekilde geçebilmesi için boylarının en az 153 cm, en fazla 187 cm olması gerekiyor. Yine aynı adayların kilolarının kabul edilebilir aralıkta olabilmesi için 39,5 ile 84 arasında olması beklenmektedir. Adayların yaşına göre boy ve kilo standartları değişmektedir. 19 yaşından büyük erkek adaylar için kilo sınırı 51 ile 115 arası değişirken, boy sınırı 164 cm ile 210 cm arasında değişmektedir. 19 yaşından küçük kadın adayların boy standartları 148,5 cm ile 174 cm arasında, kilo standartları ise 40 ile 72 arasındadır. 19 yaş üzerindeki kadın adayların sonraki adıma geçebilmeleri için kilo aralıklarının 44 ile 104, boy aralıklarının da 153 cm ile 200 cm bandında olması gerekmektedir. Bunun yanında adayların sağlıklı kabul edilebilmesi için beden kitle indeksleri 18 ile 27 arasında olmalıdır.
Ön fiziki kontrolden geçen subay adaylarının, mesleğin icra edilebilmesi için gereken performansa sahip olduğunun test edilebilmesi için fiziki yeterlilik testi uygulanmaktadır. Beş farklı branşta uygulanan bu testte, erkek ve kadın adaylar farklı standartlara göre değerlendirilmektedir. Fiziki yeterlilik testinde adaylar, basketbol topu fırlatma, durarak uzun atlama, mekik, barfikste kol çekme ve 400 metre koşu branşlarında performanslarını sergilemektedir. Adayların sonraki adıma geçebilmeleri için beş branşın en az dördünden minimum 1 puan alması gerekmektedir. İki ve daha fazla branşta sıfır puan alan adaylar diğer puanlarına bakılmaksızın elenmektedir. Yeterli puana sahip olan kişiler sonraki adım olan sözlü mülakata katılabilmektedir.
Subay adaylarının katıldıkları son test olan sözlü mülakatta, komisyon ile yüz yüze görüşme gerçekleştirilmektedir. Mülakat esnasında çeşitli konularda sorular sorularak, adayların psikolojik durumu, kendilerini ifade etme becerileri, dile hakimiyetleri, düşünceleri arasındaki tutarlılıkları, askerliğe yatkınlıkları ve ikna kabiliyetleri değerlendirilmektedir. Değerlendirme sonucunda komisyon üyelerinin her birinden alınan puanların ortalaması belirlenmektedir. Ortalaması 70’in üzerinde olan adaylar başarılı sayılmakta ve sağlık muayenesine gönderilmekte. Sağlık muayenesinden de sorunsuz olarak geçen adayların subay olarak işe başlama hakları bulunmaktadır.
Subaylar yönetim, harp ve iletişim gibi farklı alanlarda mesleklerini icra etmektedir. Subaylığın sahip olduğu bu çok yönlü görev bilinci, ordu hiyerarşisinin ayakta tutulması için büyük önem arz etmektedir. Mesleğe yeni başlayan subaylar genellikle birlik içerisindeki iletişimden, ast üst arası bilgilendirme ve emirlerin iletilmesinden sorumludur. Silah ve araçların kullanıma hazır hale getirilmesinden ve bunların koordine edilmesinden de subaylar sorumlu tutulmaktadır. Mesleğin sorumlulukları arasında, muharebe görevlerine dahil olmak, düşmanın hava, deniz veya kara kuvvetleriyle mücadele etmek ve nöbet tutmak da yer almaktadır. Subayların yetkinlikleri ve sorumlulukları hizmet yılına bağlı olan artış göstermektedir.
Subayların aldıkları maaşlar, icra edilen mesleğin tehlikesine, sahip olunan görev bilincine ve operasyonların zorluğuna bağlı olarak asgari maaşın bir hayli üzerinde tutulmaktadır. Maaşların farklı değişkenlere göre artabilme ihtimali adayların motivasyon seviyesini de yükseltmektedir. Subay maaşları terör tazminatlarına, aile ve çocuk yardımlarına, görev tazminatlarına, hizmet yıllarına, kıdemlerine, rütbelerine ve sigorta kesintilerine göre değişiklik göstermektedir. Tüm değişkenler dikkate alındığında 2020 yılının ocak ayındaki subay maaşları 6300 Türk Lirası ile 12000 Türk Lirası arasında değişmektedir.